Ιστορίες από το περιθώριο του λογοτεχνικού κανόνα.
Τεύκρος Ανθίας (πενήντα χρόνια από τον θάνατό του).
Στα 1929, ένα χρόνο μετά την αυτοκτονία του Καρυωτάκη και εφτά μετά τη μικρασιατική καταστροφή, κυκλοφόρησε στην Aθήνα η πρώτη ποιητική συλλογή του Tεύκρου Aνθία (1903-1968): «Tα σφυρίγματα του αλήτη». Με το βιβλίο αυτό ο νεαρός κύπριος δάσκαλος Ανδρέας Παύλου (αυτό ήταν το πραγματικό όνομά του) από το χωριό Κοντέα της επαρχίας Αμμοχώστου, βρέθηκε ξαφνικά στο επίκεντρο της αθηναϊκής πνευματικής ζωής. Ο Ανθίας πριν καταλήξει στην ελληνική πρωτεύουσα είχε εργαστεί στη Σπάρτη (1924-1925) όπου και εξέδιδε το περιοδικό Φλόγα, και στο Σκλαβοχώρι της Λακωνίας (1925-1926). Το 1927 έφτασε στην Αθήνα, φτωχός και ανέστιος –όπως αναφέρουν οι βιογράφοι του– και προσχώρησε στους «Βοημούς [δηλαδή Μποέμ] του Μπαγκείου». Το Μπάγκειο, όπως εξηγεί ο Κώστας Στεργιόπουλος, ένα υπόγειο λουκουματζίδικο στην Ομόνοια, είχε γίνει το στέκι των περιθωριακών νεοσυμβολιστών ποιητών της εποχής, οι οποίοι προσπαθούσαν «να συνταιριάσουν τις διάχυτες τάσεις του μπωντλαιρισμού, του μποεμισμού και του αλητισμού με τις αριστερές ιδέες. Αυτά ακριβώς τα στοιχεία κατόρθωσε να εκφράσει, την πιο κατάλληλη στιγμή, με τα Σφυρίγματα του αλήτη ο Ανθίας.
Τεύκρος Ανθίας (πενήντα χρόνια από τον θάνατό του).
Στα 1929, ένα χρόνο μετά την αυτοκτονία του Καρυωτάκη και εφτά μετά τη μικρασιατική καταστροφή, κυκλοφόρησε στην Aθήνα η πρώτη ποιητική συλλογή του Tεύκρου Aνθία (1903-1968): «Tα σφυρίγματα του αλήτη». Με το βιβλίο αυτό ο νεαρός κύπριος δάσκαλος Ανδρέας Παύλου (αυτό ήταν το πραγματικό όνομά του) από το χωριό Κοντέα της επαρχίας Αμμοχώστου, βρέθηκε ξαφνικά στο επίκεντρο της αθηναϊκής πνευματικής ζωής. Ο Ανθίας πριν καταλήξει στην ελληνική πρωτεύουσα είχε εργαστεί στη Σπάρτη (1924-1925) όπου και εξέδιδε το περιοδικό Φλόγα, και στο Σκλαβοχώρι της Λακωνίας (1925-1926). Το 1927 έφτασε στην Αθήνα, φτωχός και ανέστιος –όπως αναφέρουν οι βιογράφοι του– και προσχώρησε στους «Βοημούς [δηλαδή Μποέμ] του Μπαγκείου». Το Μπάγκειο, όπως εξηγεί ο Κώστας Στεργιόπουλος, ένα υπόγειο λουκουματζίδικο στην Ομόνοια, είχε γίνει το στέκι των περιθωριακών νεοσυμβολιστών ποιητών της εποχής, οι οποίοι προσπαθούσαν «να συνταιριάσουν τις διάχυτες τάσεις του μπωντλαιρισμού, του μποεμισμού και του αλητισμού με τις αριστερές ιδέες. Αυτά ακριβώς τα στοιχεία κατόρθωσε να εκφράσει, την πιο κατάλληλη στιγμή, με τα Σφυρίγματα του αλήτη ο Ανθίας.
Αλήτη! Απόψε είν' η βραδιά τόσο καλή, τόσο καλή.
Μπορείς να πας να κοιμηθείς σ' ένα παγκάκι, Αλήτη!
Πλάτυνε η Σκέψη τη ζωή τόσο πολύ, τόσο πολύ,
πόκανε ο άνθρωπος τη Γη κι όλο το Σύμπαν: σπίτι.
Δεν έχεις δάκρυα να θρηνείς, ούτε κουράγιο να πονείς,
ούτε κραυγές υστερικές να βγάνεις πέρα ως πέρα.
Είσ' ένα κύμα σιωπηλό μιας τρικυμίας παντοτινής,
που γαληνεύει ανήσυχα στην ήσυχην εσπέρα
[...]
Η συγκεκριμένη συλλογή, η οποία παρά τα πολλά ποιητικά ψεγάδια της (ίσως και εξαιτίας αυτών) διαβάστηκε και αγαπήθηκε πολύ, εισάγει ουσιαστικά το θέμα και το πνεύμα του «αλητισμού» στη νεοελληνική ποίηση· θέμα που θα εξελιχθεί στα αμέσως επόμενα χρόνια σε συρμό, όταν θα αρχίσουν να κυριαρχούν δύο διάσημοι συγγραφείς: ο Νορβηγός Kνουτ Xάμσουν και ο Ρώσος Μαξίμ Γκόρκι.
Το 1930 ο Aνθίας επιστρέφει στην Kύπρο, οργανώνεται στο κομμουνιστικό κόμμα∙ τότε ΚΚΚ (αργότερα, το 1941, πρωτοστατεί στην ίδρυση του ΑΚΕΛ) και αναπτύσσει έντονη επαναστατική δράση, η οποία του στοίχισε διώξεις και φυλακίσεις από το αποικιακό καθεστώς, τόσο κατά την περίοδο της παλμεροκρατίας όσο και στα χρόνια του ένοπλου εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα. Ο Ανθίας, ύστερα από την επιστροφή του στην Κύπρο, ακολούθησε μιαν αδιέξοδη μάλλον ποιητική διαδρομή. Εξέδωσε περισσότερες από είκοσι ποιητικές συλλογές, ένα μυθιστόρημα (Μπλακ Μαρία Νο 1, 1934), αρκετά θεατρικά (τρία από αυτά απευθύνονται σε παιδιά), και ένα βιβλίο με λαογραφικό περιεχόμενο (Η ζωντανή Κύπρος, 1941). Αναλώθηκε στην υπηρεσία μιας προγραμματικής και επικαιρικής ποίησης, στην οποία προσπάθησε να ενσωματώσει τη μαρξιστική ιδεολογία του, τις ανθρωπιστικές αρχές του, τον φλογερό πατριωτισμό του και τον έρωτά του για την Ελλάδα. Aναμφισβήτητα το πιο αξιόλογο έργο του παραμένουν Tα σφυρίγματα του αλήτη.
Μπορείς να πας να κοιμηθείς σ' ένα παγκάκι, Αλήτη!
Πλάτυνε η Σκέψη τη ζωή τόσο πολύ, τόσο πολύ,
πόκανε ο άνθρωπος τη Γη κι όλο το Σύμπαν: σπίτι.
Δεν έχεις δάκρυα να θρηνείς, ούτε κουράγιο να πονείς,
ούτε κραυγές υστερικές να βγάνεις πέρα ως πέρα.
Είσ' ένα κύμα σιωπηλό μιας τρικυμίας παντοτινής,
που γαληνεύει ανήσυχα στην ήσυχην εσπέρα
[...]
Η συγκεκριμένη συλλογή, η οποία παρά τα πολλά ποιητικά ψεγάδια της (ίσως και εξαιτίας αυτών) διαβάστηκε και αγαπήθηκε πολύ, εισάγει ουσιαστικά το θέμα και το πνεύμα του «αλητισμού» στη νεοελληνική ποίηση· θέμα που θα εξελιχθεί στα αμέσως επόμενα χρόνια σε συρμό, όταν θα αρχίσουν να κυριαρχούν δύο διάσημοι συγγραφείς: ο Νορβηγός Kνουτ Xάμσουν και ο Ρώσος Μαξίμ Γκόρκι.
Το 1930 ο Aνθίας επιστρέφει στην Kύπρο, οργανώνεται στο κομμουνιστικό κόμμα∙ τότε ΚΚΚ (αργότερα, το 1941, πρωτοστατεί στην ίδρυση του ΑΚΕΛ) και αναπτύσσει έντονη επαναστατική δράση, η οποία του στοίχισε διώξεις και φυλακίσεις από το αποικιακό καθεστώς, τόσο κατά την περίοδο της παλμεροκρατίας όσο και στα χρόνια του ένοπλου εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα. Ο Ανθίας, ύστερα από την επιστροφή του στην Κύπρο, ακολούθησε μιαν αδιέξοδη μάλλον ποιητική διαδρομή. Εξέδωσε περισσότερες από είκοσι ποιητικές συλλογές, ένα μυθιστόρημα (Μπλακ Μαρία Νο 1, 1934), αρκετά θεατρικά (τρία από αυτά απευθύνονται σε παιδιά), και ένα βιβλίο με λαογραφικό περιεχόμενο (Η ζωντανή Κύπρος, 1941). Αναλώθηκε στην υπηρεσία μιας προγραμματικής και επικαιρικής ποίησης, στην οποία προσπάθησε να ενσωματώσει τη μαρξιστική ιδεολογία του, τις ανθρωπιστικές αρχές του, τον φλογερό πατριωτισμό του και τον έρωτά του για την Ελλάδα. Aναμφισβήτητα το πιο αξιόλογο έργο του παραμένουν Tα σφυρίγματα του αλήτη.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου