«Ολοχρονίς του χρόνου» του Κωστή Λαγουδιανάκη (Βιβλιοκριτική του Κ. Γ. Καζανάκη, που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα του Ηρακλείου Κρήτης "Πατρίς", στις 16/5/2006).

 

«Ολοχρονίς του χρόνου» του Κωστή Λαγουδιανάκη

Γράφει ο Κώστας Καζανάκης*

  Η ποίηση, όπως είναι γνωστό, αποτελεί την πρώτη μορφή λογοτεχνίας και ίσως την ανώτερη. Ποιητικά έργα κάθε είδους υπάρχουν σ' όλες τις γλώσσες του κόσμου.
Πόσο μάλλον στη γλώσσα μας, η οποία θεωρείται -όχι άδικα- η πλουσιότερη και εκφραστικότερη. Δεν είναι τυχαίο ότι «στις αμμουδιές του Ομήρου» γράφονται τα μεγαλύτερα και αρχαιότερα έπη.

  Και δεν είναι σύμπτωση το γεγονός ότι καταμεσής της Μεσογείου, κάτω από έναν λαμπρό ήλιο και στην αιθρία του πιο ισορροπημένου κλίματος, απάνω στη τρικάταρτη γαλέρα που τη λένε Κρήτη ανθούσε πάντα και εξακολουθεί να καρπίζει ο ποιητικός λόγος.

  Εκείνο δε που εντυπωσιάζει δεν είναι μόνο τα αριστουργήματα της Κρητικής λογοτεχνίας όπως ο «Ερωτόκριτος» ή η «Ερωφίλη», αλλά και το γεγονός ότι ο καθ’ ένας Κρητικός είναι εν δυνάμει ποιητής. Ένα μοναδικό φαινόμενο σ' όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης. Και βέβαια ανεπανάληπτο. Το θείο αυτό χάρισμα είναι, βέβαια, σε άλλους μικρό και σ’ άλλους πλούσιο. Στους τελευταίους ανήκει και ο αγαπητός φίλος Κωστής Λαγουδιανάκης που είχε την τύχη να είναι παιδί της τελευταίας γενιάς που έζησε τη δύσκολη μα γνήσια, «πλούσια» και αυθεντική ζωή της παλιάς Κρήτης. Με πολύτιμα εφόδια τα παιδικά του ανεξίτηλα βιώματα από το χωριό του, το όμορφο Χαρασό, και με τη φλέβα του γεννημένου λαϊκού ποιητάρη «πολεμά» -και ως δάσκαλος που είναι- να διατηρήσει στους παλιότερους τη μνήμη ζωντανή και να μεταλαμπαδεύσει στις καινούργιες γενιές όχι μόνο την παράδοσή μας, τα ήθη και τα έθιμά μας, αλλά, και πάνω απ' όλα, την ανθρωπιά, την περηφάνια, τον αυθορμητισμό, τα ευγενικά αισθήματα, την αξιοπρέπεια, την αγάπη για τη φύση και τη ζωή του παλιού Κρητικού. Και βέβαια το πάθος του για τη λευτεριά και την αγάπη του για τη γλώσσα.

  Η πανέμορφη ποιητική συλλογή του που μόλις εξεδόθη και παρουσιάστηκε σε μια λαμπρή εκδήλωση, υπό τον τίτλο «Ολοχρονίς του χρόνου», ξεχωρίζει για την ιδιαίτερη έμπνευση του δημιουργού της, την προσεκτική καταγραφή ηθών, εθίμων, μύθων και δοξασιών, συνηθειών, ιστορικών επετείων, θρησκευτικών παραδόσεων, γεωργικών εργασιών και τόσων άλλων που δίνουν μια άριστη εικόνα του λαϊκού πολιτισμού της παλιάς Κρήτης.

  Τα θέματα είναι οργανωμένα κατά μήνα έτσι ώστε το «Ολοχρονίς του χρόνου» να αποτελεί ένα πολύτιμο καλαντάρι για κάθε Κρητικό σπίτι κι ένα ωφέλιμο Κρητικό αναγνωστικό για τα παιδιά μας και όχι μόνο. Κι όλα αυτά δοσμένα σε μια εκπληκτική ποιητική γλώσσα, με λέξεις μοναδικές και, δυστυχώς, σπάνιες στην καθομιλουμένη ή ακόμη και άγνωστες κυρίως στους νέους, με ακροστιχίδες και υποσελίδιες σημειώσεις. Θα έλεγα ότι είναι ευνοϊκή η συγκυρία της εκδόσεως της σπουδαίας αυτής ποιητικής συλλογής σήμερα που «φωνάζω ελληνικά κι ούτε που μ’ αποκρίνεται κανείς», όπως λέει ο μεγάλος μας Οδυσσέας Ελύτης.

  Είχα την τύχη και την ευτυχία να γνωρίσω τον ποιητή από διπλανό «μετερίζι», όταν κι οι δυο υπηρετούσαμε τη στρατιωτική μας θητεία σε μονάδα της πρώτης γραμμής σ' ένα χωριό του Διδυμότειχου. Αμέσως διαπίστωσα πως ο Κωστής «κατέχει να μιλεί με γνώση και με τρόπο» και «κάνει να κλαίσι και γελού τα μάτια των ανθρώπω.»

  Το «Ολοχρονίς του χρόνου», ώριμο έργο ενός μεγάλου ταλέντου τω γ-Κρητικώ γραμμάτω, αποτελεί, εκτός των άλλων, και μια νησίδα αντίστασης και πραγματικού λαϊκού πολιτισμού στη μέση του πελάγους της παγκοσμιοποίησης της κουλτούρας, δηλαδή, της εξαφάνισης και της ισοπέδωσης κάθε τοπικού πολιτισμικού στοιχείου και της αποκοπής από τις ρίζες έναντι της επικρατήσεως του «πολιτισμού» του ξενόφερτου «Αμερικάνικου ονείρου» της ανώδυνης, δηλαδή, απατηλής και παντελώς κενής δήθεν «ευμάρειας». Απέναντι σε μια προπαγάνδα της υποκουλτούρας που έχει λάβει τεράστιες διαστάσεις κυρίως μέσω του τηλεοπτικού δέκτη και στην επιβολή μιας γλώσσας παραποιημένης στο έκτρωμα που αποκαλείται «greekglish» και η οποία προωθείται μανιωδώς από τα ποικίλης ύλης πολύχρωμα και φανταχτερά «περιοδικά». Τη στιγμή που θα έπρεπε να μην έχουμε τίποτα άλλο στο νου μας «πάρεξ ελευθερία και γλώσσα». Είναι γι' αυτό τεράστια η συμβολή του Κωστή του Λαγουδιανάκη στη διάσωση και συνέχιση της πολιτιστικής μας κληρονομιάς.

  Η ανιδιοτελής και αξιέπαινη προσφορά του δεν σταματά εδώ.
Ευτυχώς. Ο ακάματος αυτός «αργάτης» της Κρητικής ρίμας και ανεξάντλητος δημιουργός συνεχίζει να προσφέρει απλόχερα τους πολύτιμους καρπούς του μοναδικού ταλέντου του -όχι χωρίς κόπο- και μέσα από τις φιλόξενες στήλες της αγαπητής «Π» με τη ξεχωριστή «γωνιά» που διατηρεί ανελλιπώς κάθε Σάββατο.

  Θα ήταν παράλειψή μου αν λησμονούσα να τονίσω την αμέτρητη αγάπη, την ιδιαίτερη τιμή και τον απέραντο σεβασμό που αποδίδει «στσι παππουδολαλάδες μας», κατά το Βιβλικό «τίμα τον πατέρα σου και τη μητέρα σου». Αισθήματα που μεταφέρει, πολύ σωστά, ατόφια στους μαθητές του. Θυμούμαι με συγκίνηση πως μια μέρα πήρε τα «δασκαλόπουλά» του και πήγαν όλοι μαζί «να φιλήσουν το χέρι» και να πάρουν την «ευκή» του αιωνόβιου, τότε, «δρυγιά» της Κρητικής μούσας, του αξέχαστου Κωστή Φραγκούλη, λίγο πριν μας αφήσει για πάντα.

  Κλείνοντας αυτό το σύντομο σημείωμα και αν και ξέρω ότι θα προσκρούσω στην έμφυτη σεμνότητά του θα ήθελα να του ευχηθώ με το δικό του τρόπο, ευχαριστώντας τον παράλληλα για την ιδιόχειρη προσωπική του αφιέρωση στην πρώτη σελίδα της εξαίρετης συλλογής του.

Δάσκαλε πάντα άξιος, να σε χαιρόμαστ’ ούλοι

και ρούκουνας πελεκητός στο πόδι του Φραγκούλη.

* O Κ. Γ. Καζανάκης είναι πολιτικός μηχανικός

http://www.patris.gr/articles/85786/#.WCHEavQauSo

16/5/2006