Άλωση & Κρήτη Της Joanna Dimitriadou & Thesseus Aegeas

 

Η ΚΡΗΤΗ ΣΤΗΝ ΠΟΛΙΟΡΚΙΑ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ

Το θλιβερό μαντάτο της πολιορκίας της Πόλης, φτάνει και στην Κρήτη. Ο Σφακιανός Μανούσος Καλλικράτης οργανώνει εκστρατεία για βοήθεια της βασιλεύουσας. Χίλια πεντακόσια παλληκάρια απ’ όλη την Κρήτη με 5 πλοία αναχωρούν από τη Σούδα στις 15 Μαρτίου 1453, αποφασισμένα να πολεμήσουν και να σκοτωθούν. Θάνατος ή νίκη είναι γι’ αυτούς ζήτημα τιμής.

Η απίστευτη ηρωική ιστορία των Κρητικών ως τελευταίων μαχητών του Βυζαντίου κι όχι μόνο πολεμιστών αλλά και ναυτών, όπως αποδεικνύεται, διότι εμπλέκονται σε επιτυχή ναυμαχία (για την οποία ποτέ έως τώρα δεν έχει δοθεί η δέουσα σημασία) με τον κατά πολύ υπέρτερο Τουρκικό στόλο, παραμένει για χρόνια άγνωστη στο ευρύ κοινό. 

Η θαμμένη αυτή ιστορία υπάρχει σε χειρόγραφο (Παράρτημα Α) στη μονή Βατοπεδίου στο Άγιο Όρος. Σήμερα πολύς κόσμος σε όλη την Ελλάδα αλλά και στη Κρήτη αγνοεί τις ηρωικές πράξεις των προγόνων μας Κρητικών. Μέχρι σήμερα η συμβολή της Κρήτης στην αποτροπή της Άλωσης της Κωνσταντινούπολης έχει μείνει στην αφάνεια για αυτό και είναι σημαντικό να παρουσιαστεί εδώ μια νέα πτυχή της ιστορίας. 

Αναρωτιόμαστε όλοι, γιατί αυτές οι ηρωικές σελίδες όπως και τόσες άλλες δεν έγιναν γνωστές στο ευρύ κοινό και δεν περιλαμβάνονται σε κάθε σχολικό βιβλίο. Οι μαθητές θα πρέπει πέραν της γενικής ιστορίας να γνωρίζουν και την ιστορία του τόπου τους. Όλοι οι λαοί προσπαθούν να κατασκευάσουν ρίζες από 'κει που δεν έχουν...να χτίσουν ιστορία! Κι εμείς που έχουμε τόσο ένδοξη και λαμπρή ιστορία την αγνοούμε δυστυχώς...!!

Στη βιβλιοθήκη της Ιεράς Μονής Βατοπεδίου Αγίου Όρους το 1919, βρέθηκε ένα χειρόγραφο από τον ποιητή Ι.Α.Κόντο (έψαχνε για άλλη μελέτη τα αρχεία της μονής) το οποίον είχε γραφτεί από τον μοναχό Καλλίνικο λίγα χρόνια μετά την Άλωση της Πόλης (1460). Ο μοναχός Καλλίνικος εξιστόρησε την αποστολή των Κρητικών μαχητών στην Κωνσταντινούπολη, για χάρη του ανήμπορου λόγω πολεμικών τραυμάτων μοναχού Ιερώνυμου, που δεν ήταν άλλος από τον επιζώντα Πέτρο Κάρχα (Γραμματικό) διοικητή της μονάδας των Κρητών μαχητών κατά την επιστροφή των στη Κρήτη.

Η Κρήτη, δεν μπορούσε να αδιαφορήσει για τον κίνδυνο που διέτρεχε η Κωνσταντινούπολη. Υπήρχαν άλλωστε δεσμοί αίματος με το Βυζάντιο, απ’ την εποχή που εποίκησαν την Κρήτη, οι δώδεκα αρχοντικές οικογένειες της αυτοκρατορίας. Οι Κρητικοί πάντα θα θυμούνται ότι την απελευθέρωση της Κρήτης το 961 από τους Σαρακηνούς πειρατές την όφειλαν στο Βυζάντιο και μάλιστα στο Νικηφόρο Φωκά.

Ο Αυτοκράτορας επέλεξε να στείλει το πλοίο του στα Σφακιά της Κρήτης διότι ήταν το μόνο μέρος της Κρήτης αλλά και ολόκληρης της Ελλάδος που διατηρούσε την αυτονομία του. Όταν ο εκπρόσωπος του αυτοκράτορα, Βενετός πλοίαρχος Αρμάντος, συγγενής του άρχοντα της Βενετίας, φθάνει στις 15/03/1453 στο Λουτρό Σφακίων, ζητάει να δει τον «Αρχηγό των Σφακίων και Άρχοντα του Σελίνου» Μανούσο Καλλικράτη και του εξηγεί τον κίνδυνο που διατρέχει η Βασιλεύουσα.

Αμέσως ο ογδοντάχρονος καπετάνιος Καλλικράτης θα συγκαλέσει Παγκρήτια συνάντηση στην Κράπη Σφακίων όπου θα μιλήσει με θερμά λόγια στους οπλαρχηγούς της Κρήτης για την αναγκαιότητα της εκστρατείας.

Οι εθελοντές Κρητικοί που εμφανίζονται με ενθουσιασμό είναι απρόσμενα πολλοί. Τόσοι πολλοί που δεν χωρούν ούτε στα 5 καράβια που διατίθενται και αυτά από Κρητικούς. Τότε αποφασίζεται να επιβιβαστούν 1500 άνδρες, 300 σε κάθε πλοίο. Η Μοίρα αποπλέει στις 18 Μαρτίου 1453 από τη Σούδα.

Αρχηγός τους αναλαμβάνει ο ίδιος ο Μανούσος Καλλικράτης ιδιοκτήτης των τριών καραβιών (Δρόμωνες ) τα οποία διαθέτει για την επιχείρηση και τίθεται καπετάνιος του ενός. Στα άλλα δύο καράβια του καπετάνιοι ήταν ο Γρηγόρης Βατσιανός Μανιάκης από τα Άσκύφου και ο Πέτρος Κάρχας από την Κυδωνία, γνωστός και με το παρανόμι Γραμματικός. Αυτός ήταν μοναχός στο παρελθόν και λόγω του ότι γνώριζε γράμματα τον ονόμαζαν Γραμματικό.

Το τέταρτο καράβι ανήκε στον Ανδρέα Μακρή γεννημένο στην Πάτμο, με καταγωγή από το Ρέθυμνο και είχε κυβερνήτη τον ίδιο. Παρά το ότι είχε ναυλωθεί για μεταφορά λαδιού στη Φραγκιά, δε δίστασε να θυσιάσει τον υψηλό ναύλο και αργότερα τη ζωή του για την πατρίδα. 

Το πέμπτο ήταν διάρμενον, και ήλθε από το Μεγάλο Κάστρο, ιδιοκτησίας του καπετάν Νικόλα του Στειακού και τη διοίκηση του ανέλαβε ο75χρονος καπετάν Παυλής Καματερός από την Κίσσαμο. Το τέταρτο και πέμπτο κατέπλευσαν στη Σούδα από το Χάνδακα φορτωμένα με Κρητικούς.

Τα 5 πλοία ταξίδεψαν σε σχηματισμό στήλης με πρώτο πλοίο και οδηγό το πλοίο του Καλλικράτη. Μόνη στάση γίνεται στο Μούδρο της Λήμνου για ανεφοδιασμό μόνο με νερό (τα αμπάρια τα είχαν γεμάτα τρόφιμα), δεν υπήρχε χρόνος για χάσιμο. Στο Μούδρο ο Καλλικράτης συγκαλεί σύσκεψη καπετάνιων και τους εξηγεί ότι πρέπει να διέλθουν τα μεγάλα σε μήκος στενά (και πολύ επικίνδυνα λόγω Τούρκων) Δαρδανελίων μόνο νύκτα χωρίς φώτα και ομιλίες. 

Τα στρατηγικά στενά του Ελλησπόντου κατέχονταν από τους Τούρκους. Παρά το γεγονός ότι προσπάθησαν να τα πέρασαν νύκτα με πλήρη συσκότιση και αθόρυβο πλου τα Κρητικά πλοία γίνονται αντιληπτά κατά το πρώτο φως κοντά στο τέλος της διέλευσης των στενών.

Όταν τα πλοία έφθασαν στα Δαρδανέλια, αρχίζει ο κανονιοβολισμός των πλοίων από παράκτια πυροβόλα του φρουρίου της Καλλίπολης (Gallipoli). Τα πυρά των Τούρκων είναι άστοχα, προκάλεσαν όμως μικρές ζημιές στο διάρμενο. 

Τελικά καταφέρνουν να διέλθουν τα στενά παρά τις απώλειες. Οι Μουσουλμάνοι όμως ειδοποιούν, για την επερχόμενη άφιξη των Κρητικών πλοίων, τον Σουλτάνο ο οποίος στέλνει τον στόλο του για να καταλάβει ως λάφυρα τα 5 Κρητικά πλοία

Τα Κρητικά πλοία με την έξοδο τους στην Προποντίδα (θάλασσα του Μαρμαρά) θα συναντήσουν στα Προκοννήσια μεγάλο αριθμό τούρκικων πλοίων περίπου 60. Οι Τούρκοι μετά από εντολή του επικεφαλής τους Μουσταφά θα προσπαθήσουν να τα κυκλώσουν και με ρεσάλτο να καταλάβουν τα πέντε καράβια διότι τα θεώρησαν εύκολο στόχο και θα ήταν λάθος να τα βουλιάξουν, ενώ άνετα θα μπορούσαν να τα πάρουν. Προφανώς δεν γνώριζαν τι εστί Κρητική λεβεντιά, ναυτοσύνη και ανδρεία γι' αυτό και απέτυχαν οικτρά όπως θα δούμε στη συνέχεια.

Η ναυμαχία κράτησε δέκα ώρες. Αρχικά 20 από τα Τουρκικά καράβια περικύκλωσαν τότε τα Κρητικά διότι τα θεώρησαν εύκολη λεία και μία φοβερή Ναυμαχία ξεκίνησε. Οι Τούρκοι είχαν περί τους χίλιους νεκρούς, ενώ οι Κρητικοί εξακόσιους. Είναι οι πρώτοι πεσόντες της πολιορκίας.

Ο Μουσταφάς βλέποντας ότι τα ρεσάλτα δεν απέδιδαν, διάταξε να αφήσουν τα γιουρούσια. Τότε μέσω διερμηνέα προσπάθησε να πείσει τους Κρητικούς να παραδοθούν με αντάλλαγμα να τους χαρίσει τη ζωή. Η απάντηση των Κρητικών ήταν 2 σαΐτες (βέλη), η μία βρήκε και σκότωσε το διερμηνέα και η δεύτερη έβγαλε το μάτι του Μουσταφά.

Τρελαμένος από πόνο και οργή ο Τούρκος διατάσει να κάψουν τα Κρητικά πλοία. Η νύχτα είχε πέσει. Τότε φάνηκε η μεγάλη ηγετική φυσιογνωμία του Καλλικράτη. Ο Καλλικράτης βλέποντας τώρα ότι δεν έχουν ελπίδα να περάσουν όλα τα πλοία θα ζητήσει από τους καπετάνιους όλοι οι Κρητικοί να μεταπηδήσουν σε 3 πλοία δηλαδή στο Τούρκικο (για παραπλάνηση) και σε 2 δρόμωνες. Θα μείνουν μαζί με το Καλλικράτη μόνο 7 Κρητικοί από 4 στον άλλο δρόμωνα και στο διάρμενο. 

Έτσι θα επιτευχθεί ο βασικός σκοπός να φθάσουν οι περισσότεροι στην Κωνσταντινούπολη.

Σπάνιο ένας ηγέτης να θυσιάζεται για τους υφισταμένους του. Όλοι τον υπάκουσαν.

Αφού υλοποιείται άμεσα η μετακίνηση των Κρητικών ο Καλλικράτης θα δημιουργήσει αντιπερισπασμό με δύο καράβια και με βοήθεια την ταραγμένη θάλασσα αλλά και την παραπλάνηση θα καταφέρουν τα υπόλοιπα τρία καράβια να περάσουν στο λιμάνι της Πόλης. Ένα ξαφνικό μπουρίνι που ξέσπασε (θαύμα της Παναγιάς είπαν), η νύχτα που έπεσε και η αυτοθυσία του Καλλικράτη και των συντρόφων του, έσωσαν τους υπόλοιπους, οι οποίοι κατόρθωσαν να μπουν στον Κεράτιο στις 2 Απριλίου.

Η παραπλάνηση ήλθε από το Τούρκικο πλοίο, το οποίο είχε κυρίεψε ο Γρηγόρης, διότι παραπλάνησε τον Μουσταφά μέσα στη νύχτα και τον έκαμε να νομίσει ότι και τα τρία καράβια που απομακρυνόταν από τ’ άλλα προς τον Βόσπορο ήταν Τουρκικά. Ωστόσο τα δύο άλλα όπου έμειναν με τον Καλλικράτη, δίνοντας μαθήματα ναυτοσύνης και ανδρείας στις ναυμαχίες, έκαναν τον Μουσταφά να πιστέψει πως οι Κρητικοί ήταν όλοι εκείνοι και έτσι στράφηκε μόνο προς τα δύο καράβια πασχίζοντας να τα βυθίσει με τη φωτιά όπως και έγινε στο τέλος. 

Οι δύο δρόμωνες μαζί με το Τουρκικό πλοίο έφθασαν στην Πόλη την αυγή της άλλης ημέρας, και μπήκαν μέσα στον Κεράτιο χωρίς κανένα εμπόδιο, διότι η φουρτούνα είχε σκορπισμένη εδώ κι εκεί την Τούρκικη Αρμάδα. Οι Τούρκοι έχασαν πάνω από 10 πλοία και από 1000 άνδρες.

Η άφιξή των τριών Κρητικών πλοίων στις 02/04/1453 στην Κωνσταντινούπολη γίνεται δεκτή με ασυγκράτητο ενθουσιασμό και ξεχωριστή ικανοποίηση. Παρευρίσκεται ο ίδιος ο Αυτοκράτορας ο οποίος λέγεται ότι όταν έμαθε τις περιπέτειες των, τις απώλειες τριών πλοίων και 240 ανδρών καθώς και τα κατορθώματα των στην Ναυμαχία του Ευξείνου Πόντου πήρε στην προσωπική φρουρά του τους καλύτερους από τους Κρητικούς.

Στην ομιλία του κατά την υποδοχή των Κρητικών τους τόνισε ότι τα ανδραγαθήματα των και γενικά όλες οι πράξεις ανδρείας των θα γραφούν με χρυσά γράμματα στις σελίδες της Ιστορίας από τους ιστορικούς του μέλλοντος (δυστυχώς μέχρι σήμερα διαψεύσθηκε διότι όχι μόνο δε γράφηκε η ιστορία τους με χρυσά γράμματα αλλά ούτε με απλά γράμματα και παραμένει άγνωστη στο ευρύ κοινό).

 Ο Ιωάννης Ιουστινιάνης (Γενουάτης, ο σημαντικότερος στρατηγός της Κωνσταντινούπολης), χώρισε σε δύο «τούρμες» τους 760 εναπομείναντες Κρητικούς (υπήρχαν και 140 τραυματίες που πήγαν στα νοσοκομεία). Η μία τάχθηκε στους πύργους του Βασιλείου, του Λέοντος και του Αλεξίου (ονόματα παλαιών αυτοκρατόρων). Η άλλη τούρμα τάχθηκε στην Ωραία Πύλη που ήταν κάτω από τους πύργους. Πριν πάνε στους πύργους τους οι Κρητικοί πήγαν και προσκύνησαν στη Αγιά Σοφία. Στην διαδρομή εντυπωσιάστηκαν από τα υπέροχα κτήρια της Βασιλεύουσας που πανόμοια τους δεν είχαν δει ποτέ στη ζωή τους.

Στις 5 Απριλίου όλοι οι Κρητικοί ήταν ήδη στις επάλξεις. Χωρίζονται σε 2 ομάδες. Η πρώτη, υπό τον καπετάν Παυλή, σπεύδει να ενισχύσει την άμυνα στην πύλη του Αγίου Ρωμανού, στο πλευρό του αυτοκράτορα, ενώ η δεύτερη αναλαμβάνει την υπεράσπιση 3 πύργων, του Βασιλείου, του Λέοντος και του Αλεξίου. Οι Τούρκοι χτυπάνε με σφοδρότητα τα τείχη με τα κανόνια τους. Έχουν στην διάθεσή τους την μπομπάρδα, το τεράστιο κανόνι του Ούγγρου Ουρβανού. Αυτό το κανόνι είναι τόσο μεγάλο, που για την μεταφορά του απαιτούνται 60 βόδια. Οι βολές γίνονται όλο και πιο ακριβείς τινάζοντας πέτρες, ξύλα και σάρκες μαζί τους. Τα τείχη σκίζονται σαν χαρτί. Οι επιτιθέμενοι τρέχουν ευθεία προς τα τείχη αλαλάζοντας, σκορπώντας τρόμο στο διάβα τους.

Αξιοσημείωτο είναι ότι στα διαλλείματα των επιθέσεων των Οθωμανών οι Βυζαντινοί παρατηρούν εμβρόντητοι τους Κρητικούς να χορεύουν Κρητικούς χορούς και να τραγουδούν ριζίτικα τραγούδια. Ρωμανοί (οι μετέπειτα Πόντιοι) και Κρητικοί λένε πως έμαθαν ο ένας τον άλλο τους χορούς τους. Γι’αυτό ο πιρρίχιος χορός-σέρα (πολεμικός χορός) που συμβολίζει την προσπάθεια του πληγωμένου να κρατηθεί στη ζωή και να νικήσει τον θάνατο μοιάζει τόσο με τον πεντοζάλη τον πολεμικό χορό των λεβέντηδων Κρητικών.

 Οι Κρήτες τοξεύουνε με όλη την γρηγοράδα και την ακρίβεια που τους διακρίνει. Έχουν ψηθεί στις μάχες… Ο ίδιος ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος γυρνάει από πύργο σε πύργο με το σπαθί στο χέρι και εμψυχώνει τους υπερασπιστές της Πόλης. Όταν φθάνει στους πύργους των Κρητικών τραγουδά μαζί τους και φεύγει ο ίδιος εμψυχωμένος. 

Ο Αυτοκράτορας ξέρει ότι το τέλος πλησιάζει, αλλά προτιμά τον ένδοξο θάνατο από την ατίμωση της παράδοσης ή της φυγής. Στο μήνυμα που του στέλνει ο Σουλτάνος να φύγει και να του παραδώσει την Πόλη θα απαντήσει:

“Το δέ τήν πόλιν σοί δοῦναι οὔτ’ ἐμόν ἐστί οὔτ’ ἄλλου τῶν κατοικούντων ἐν ταύτῃ• κοινή γάρ γνώμη πᾶντες αὐτοπροαιρέτως ἀποθανοῦμεν καί οὐ φεισόμεθα τῆς ζωῆς ἡμῶν“.

Ο σαρανταεξάχρονος Αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Παλαιολόγος απέδειξε ότι ήταν πραγματικός άνδρας δίνοντας μια απάντηση επιπέδου του “μολών λαβέ“ των 300 του Λεωνίδα.

Οι εισβολείς είναι κατά πολύ υπέρτεροι αριθμητικά απ’ τους υπερασπιστές.Ο καπετάν Παυλής και τα παλικάρια του, έπεσαν ηρωικά πολεμώντας δίπλα στον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο, μπροστά στην πύλη του Αγίου Ρωμανού. Αντίθετα, οι υπερασπιστές των 3 πύργων πολεμάνε σαν παλληκάρια χτυπώντας τους τούρκους πάνω από τους πύργους. 

Οι εισβολείς σκυλιάζουν και κάνουν έφοδο στους πύργους προσπαθώντας να σπάσουν τις βαριές ξύλινες πόρτες. Τα βέλη των Κρητών τελειώνουν, αλλά δεν χάνουν την ψυχραιμία τους. Συνεχίζουν την μάχη με πέτρες και ξύλα. Δεν παραδίδονται!

Οι ανώτεροι αξιωματικοί του σουλτάνου, εντυπωσιασμένοι από την παλικαριά των τελευταίων ζωντανών υπερασπιστών της Πόλης, τους πρότειναν παράδοση υπό τους δικούς τους όρους. Εκείνοι δέχτηκαν να παραδοθούν υπό τον όρο να τους επιτραπεί να φύγουν χωρίς να πειραχτούν, με όλα τους τα υπάρχοντα τα άρματα και με τιμή. Οι ηγέτες των Οθωμανών, που εκτίμησαν τη γενναιότητα και βεβαίως, δεν ήθελαν να υποστούν δυσανάλογα μεγάλες απώλειες για να ολοκληρώσουν την κατάκτηση της πόλης που ήταν ήδη δική τους δέχτηκαν. Πιθανόν έκριναν ότι αν χρονοτριβούσαν ακόμη περισσότερο στο σημείο αυτό, δεν θα είχαν το ανάλογο μερίδιο από τη λεηλασία. 

Μπαίνουν στο πλοίο που τους απέμεινε και φεύγουν για την Κρήτη να μεταφέρουν τα θλιβερά μαντάτα της απώλειας της Βασιλεύουσας. Στην διαδρομή προσορμίζονται για να περιθάλψουν τους τραυματίες τους στο Άγιον Όρος. Εκεί μένει για πάντα ο τραυματισμένος γραμματικός Πέτρος Κάρχας από την Κυδωνία, ως μοναχός πλέον. Η ιστορία τους επιβεβαιώνεται από τον ιστορικό της εποχής, Γεώργιο Φραντζή και από χειρόγραφα του Άγιου όρους. 

Οι δε ατρόμητοι Κρητικοί ναύτες τελευταίοι ηρωικοί μαχητές του Βυζαντίου μπόρεσαν και πήραν την εικόνα της Παναγιάς από την Αγία Σοφία ως μοναδικό λάφυρο για τις απώλειές τους και μετά από θυελλώδη διαδρομή την έφεραν στην εκκλησία Ευαγγελίστρια του χωριού Φρε στον Αποκόρωνα Χανίων.

Σύμφωνα με την παράδοση, τα μαντήλια (κεφαλομάντηλα) στην Κρήτη μετά την είδηση της άλωσης, βάφτηκαν μαύρα και μπήκαν κρόσσια, συμβολίζοντας τα δάκρυα των Κρητών για την απώλεια της Πόλης. 

Επίσης, κατά μια άλλη παράδοση, ο χορός ''χανιώτικος συρτός'' πρωτοχορεύτηκε με την επιστροφή των τελευταίων υπερασπιστών, ενώ το όνομα του αρχηγού τους δόθηκε στο χωριό του στα Σφακιά. 

Στην είσοδο του χωριού Καλλικράτης στα Σφακιά, ο επισκέπτης συναντά μια πλάκα που τον πληροφορεί ότι το χωριό χρωστά το όνομα του στο Μανούσο Καλλικράτη πρώτο αρχηγό και εμπνευστή του σώματος εθελοντών που το Μάρτη του 1453 ξεκίνησε να βοηθήσει στην άμυνα της Κωνσταντινούπολης.

Ρωτήστε έναν Κρητικό εάν ακούει Πόλη και δεν δακρύζει....Η ρίζα μας είναι βαθιά συνυφασμένη με την ιστορία της,.. με τον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο.. με τους Κομνηνούς...με τον Νικηφόρο Φωκά...

 Οι Κρήτες έχουν και ριζίτικο για την Πόλη.

"Όντεν τη θεμελιώνασι οι γι-άγγελοι την Πόλη,

‘που τ’ Άγιον Όρος το νερό κι’ από τη Χιο το χώμα,

κι’ από την Αντριανούπολη, παίρνουν τα κεραμίδια.

Κι απής την αποκτίσανε οι γι-άγγελοι την Πόλη,

στέκουν και συντηρούν τηνε, κι’ αποθαυμάζοντήν νε..

Και πώς να την εβγάλωμε, και πώς να την ελέμε;

Πόλη, Κωνσταντινούπολη και Κωνσταντίνον πόλη.

29 Μαίου 1453.  Θα δούμε με λίγα στοιχεία τη ζοφερή ατμόσφαιρα που επικρατούσε στην πολιορκία της Πόλης από αφηγήσεις αυτοπτών μαρτύρων και ιστορικών τη ςεποχής εκείνης. Ο Φραντζής γράφει: "...Στενάζων εκ καρδίας, καπνός εκ του στόματος αυτού εξέβαινε. Και ελογίζετο τι έδει ποιήσας, ίνα την πόλιν πλείον θλίψη και στενοχωρήση και δια θαλάσσης και ξηράς την πολιορκίαν δώση..."  Και πάρα κάτω...: «Όταν μπήκαν οι εχθροί στην Πόλη, έδιωξαν τους Χριστιανούς που είχαν απομείνει στα τείχη με τηλεβόλα, βέλη, ακόντια και πέτρες. Έτσι έγιναν κύριοι ολόκληρης της Κωνσταντινούπολης, εκτός των πύργων του Βασιλείου του Λέοντος και του Αλεξίου, τους οποίους κρατούσαν οι ναύτες από την Κρήτη που πολέμησαν από τις 6 μέχρι τις 8 το απόγευμα και σκότωσαν πολλούς Τούρκους. Βλέποντας το πλήθος των εχθρών που είχαν κυριεύσει την πόλη, δεν ήθελαν να παραδοθούν, αλλά έλεγαν ότι προτιμούσαν να πεθάνουν παρά να ζήσουν. Κάποιος Τούρκος ειδοποίησε τότε το Σουλτάνο για την ηρωική άμυνά τους κι εκείνος συμφώνησε να τους επιτρέψει να φύγουν με το πλοίο και όλα τα πράγματα που είχαν μαζί τους». Ο Πέτρος Κάρχας ή "Γραμματικός" στο χειρόγραφό του μεταξύ άλλων αναφέρει: «....Εμπρός εις το μέγα πλήθος των Αγαρηνών καραβιών, θα εχάνονταν το δίχως άλλο ούλοι οι Ρωμαίοι και τα καράβια τωνε, διότι την τελευταία στιγμή ο Αρχηγός των Τούρκων, ένας ονόματι Μουσταφάς, εδιάταξε να αφίσουν τα γιουρούσια και να βάλουν φωτιά να κάψουν τα Κρητικά Καράβια. Και ήθελαν όντως τα κάψει, όπου ήταν και το ευκολότερον, παρά να τα πάρουν, αν ο γενναιότατος Δρουγγάριος, Καπετάν-Μανούσος Καλλικράτης και εφτά νέοι πολέμαρχοι-μέσα σε τούτους ήταν και ο γυιός του Σπεσακονικόλα, ο Κωσταντής, -όπου και είναι Αγία η μνήμη τωνε εις αιώνα τον άπαντα, δεν αναλάβαιναν να θυσιαστούν ετούτοι με δυό καράβια, για να βαρδάρουν τα τρία άλλα και τους δώσουν τον καιρόν να φύγουσιν όταν ήρθε η νύχτα. Εις τον σωσμόν των τριών τούτων καραβιών εβοήθησε πρώτα πρώτα ο Μεγάλος Θεός των Χριστιανών και η Αγία Θεοτόκος, έπειτα η μεγάλη γενναιότης του Δρουγγαρίου, όπου έκαμε και το σχέδιο, κατόπιν ένας άγριος και φοβερός σίφουνας που εξέσπασεν κείνη την ώρα, και τέλος το Τούρκικο πλοίο, όπου εκυρίεψεν ο Γρηγόρης και όπου εμπέρδεψε τον Μουσταφά μέσα στη νύχτα και τον έκαμε να νομίση ότι και τα τρία καράβια που εξεμάκρυναν από τ’ άλλα και εφεύγασι προς τον Βόσπορο ήσανε Τουρκικά. Ως τόσο τα δύο άλλα όπου έμειναν με τον Καλλικράτη και τα εφτά παιδιά, κάνοντας ψεύτικο Πόλεμο με τση σκευές, εδυνάμωναν στο Μουσταφα την ιδέα πως οι Ρωμαίοι ήσαν ούλοι εκείνοι και έτσι τούτος αντί να κυνηγήσει εκείνους που έφευγαν, εστράφηκεν μόνο προς τα δύο καράβια πασχίζοντας να τα αποκάμη με τη φωτιά καθώς και το κατόρθωσε στο τέλος. Οταν οι δυό δρόμωνες μας μαζί με το Τουρκικό πλοίο έφθασαν εις την Πόλη την αυγή της άλλης ημέρας, και εμπήκαν μέσα εις τον Κεράτιον χωρίς κανένα εμπόδιο......» Τις μεσημβρινές ώρες της 29ης Μαΐου σε μια από τις πιο μεγάλες στρατιωτικές επιχειρήσεις στον κόσμο, η Πόλη πέφτει στα χέρια των Τούρκων. Ο ιστορικός Γ. Φραντζής αυτόπτης και αυτήκοος μάρτυρας μας λέει: «Οι πάντες επί τα τείχη ανεβαίνουν και ω φρίξον ήλιε! Ω στέναξον γη εάλω η Πόλις...!» Τελικά οι 170 Κρήτες, οι οποίοι με την υπερηφάνεια εκείνου που δεν ηττήθηκε από υπέρτερους εχθρούς, μπαίνουν στα δύο πλοία τους που ήταν αγκυροβολημένα κοντά στα κάστρα και αναχώρησαν για τη Μεγαλόνησο.  Δεν ξεχνούν να πάρουν μαζί τους και την θαυματουργή εικόνα της Παναγίας, δώρο του τελευταίου Αυτοκράτορα. Είναι οι πρώτοι που μεταδίδουν την είδηση στα νησιά απ’ όπου περνούν, ότι «η Πόλις εάλω».  Στα ταξίδι της επιστροφής το καράβι κάνει αναγκαστική στάση στο Άγιον Όρος, επειδή ο καπετάνιος Πέτρος Κάρχας ή "Γραμματικός" είναι βαριά τραυματισμένος και χρήζει ιατρικής φροντίδας. Ο τελευταίος παρακαλεί τον καπετάν Χαρκούτση να τον αφήσει στο Άγιο Όρος, γιατί κινδυνεύει να πεθάνει κατά τη διάρκεια του ταξιδιού στην Κρήτη. Καταλύοντας στη Μονή Βατοπεδίου, φροντίζει και καταγράφει σε χειρόγραφο την ιστορική συμμετοχή των Κρητών που ανακαλύπτεται το 1919.   Προς το τέλος του πολύτιμου χειρόγραφο του αναφέρει:         "... Οταν εμείς εβγήκαμεν από τα Δαρδενέλλια και εγώ είδα, πως δεν ήταν δυνατόν ν' ανθέξω ως που να φθάσωμεν εις Κρήτην, διότι ίσως θα εκάναμεν και οχτώ και δέκα μέρες ακόμη, δια να φθάσωμεν, επειδή ο Βορριάς είχεν αρχίσει ως τόσο να γυρίζη στο Λεβάντε, εζήτησα από τον καπετάν Χαλκούτση να βάλη πλώρη στο Αγιον Ορος και να με αφήσει εμένα εκεί στο Μοναστήρι του Βατοπεδίου, όπου ήξερα ότι υπήρχε πάντα γιατρός δια να περιποιηθή τση πληγές μου. Και αυτό έγινε. ....Κι εδώ εις την Μονήν όταν ο Γραμματικός επήρε και πάλι το μοναχικό σχήμα με το όνομα Ιερώνυμος, έγινε καλά χάρις εις την βοήθειαν του Θεού και του καλού γιατρού και έζησεν ακόμα οκτώ έτη, χωλός μεν από το ένα πόδι, αλλά χωρίς αυτό να τον εμποδίζει εις τα καθήκοντά του ως ιερέως. Επειδή όμως είχεν εξασθενήσει η όρασίς του και το δεξιόν του χέρι έτρεμεν από ένα τραύμα που είχε πάρει εκεί, ανέθεσεν εις εμέ, τον συμπατριώτην και Μοναχόν εις την ιδίαν Μονήν να γράψω εγώ την παρούσαν ιστορίαν, προς δόξαν και αιώνιον μνημόσυνον όλων των γενναίων ανδρών της Κρήτης, που αγωνίστηκαν και απέθαναν δια την πίστην του Χριστού και την πατρίδα και να την υπογράψω εγώ, αντίς αυτού.» Καλλίνικος, Μοναχός της Μονής Βατοπεδίου Αγίου Όρους Εξ Ανωπόλεως Σφακίων     Thesseus Aegeas 11 ώρες ·  Κοινοποιήθηκε στους εξής: Δημόσια Konstantinos KatsaounisΝΤΟΠΙΟΛΑΛΙΕΣ 23 ώρες ·  Το μαύρο μαντήλι των Κρητικών . Για όσους δεν ξέρουν για το μαύρο μαντήλι που έχουν οι Κρητικοί και για όσους αρνούνται την " Βυζαντινή " κληρονομιά μας που μας την έχουν επιβάλει ξένα συμφέροντα ... ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΜΝΗΜΗΣ ΣΤΗΝ ΑΛΩΣΗ ... Το κεφαλομάντηλο που φορούν οι Κρητικοί και τα κρόσσια δεν είναι για ομορφιά ... Έχουν Ιερό Συμβολισμό που συνδέεται με τους τελευταίους υπερασπιστές της Βασιλεύουσας που ήταν Κρήτες ! ! ! Όταν κινδύνευε η Πόλη ο Παλαιολόγος έστειλε κήρυκες στις επαρχίες και ζήτησε εθελοντές να πολεμήσουν . Από όλη την επικράτεια μόνο οι Κρητικοί έστειλαν 5 καράβια με αρχηγό τον Μανούσο Καλλικράτη από τον Καλλικράτη Σφακίων !  Εθελοντές προσφέρφθηκαν πολλοί αλλά δεν είχαν χρόνο να βρεθούν πλοία για όλους ... Αν είχαν χρόνο Και αντί 5 έστειλαν 20 πλοία , στην ναυμαχία που ακολούθησε θα σπούσε ο ναυτικός αποκλεισμός με απρόβλεπτες εξελίξεις ... Έτσι ξεκίνησαν , όσοι χώρεσαν , στα 5 πλοία με καπετάνιους ο νεώτερος 75 ετών ! Η ηλικία δεν είναι εμπόδιο στην θυσία ! Αυτοί οι ακίνητοι απ' τον χρόνο Ομηρικοί Ημίθεοι Ήρωες πολεμούσαν σώμα με σώμα και μόνο με την δύναμη πίστης και ψυχής ... ΝΙΚΟΥΣΑΝ ! Διέσχισαν το Αιγαίο αλλά περικυκλώθηκαν από τον Τουρκικό στόλο έξω από την Πόλη . Ο ναύαρχος ζήτησε παράδοση ... Αντί απαντήσεως δύο Τοξότες Σφακιανοί , ( Φημισμένοι ήδη από τα χρόνια του Ομήρου και του Μ. Αλέξανδρου ) , σκότωσε ο ένας τον διερμηνέα και ο άλλος κάρφωσε το βέλος στο μάτι του Πασά ! ΈΓΙΝΕ ΚΌΛΑΣΗ ... Ο Ναύαρχος τρελαμένος από τους πόνους ούρλιαζε , τους θέλω ζωντανούς ... Η μάχη κράτησε όλη μέρα ! Οι Τούρκοι λύσαξαν ... ολόκληρος στόλος πάνω από 80 πλοία να ρεζιλευτούν από 5 καπετάνιους Άπιστους και Ασπρομάληδες ; Τα μεσάνυχτα με Ρεσάλτο , έσπασαν το μπλόκο και μπήκαν στην Πόλη . Εκτός το μάτι , έχασε και το κεφάλι του ο ναύαρχος ! Το ηθικό τον πολιορκημένων κορυφώθηκε ! Ο Άγιος Αυτοκράτορας Δακρυσμένος τους εμπιστεύθηκε τον σημαντικότετο Πύργο ! Όταν τελικά η Βασιλεύουσα έπεσε τους ζήτησαν να παραδοθούν . Αυτοί απάντησαν : 《 Θα πολεμούν μέχρι να σκοτωθούν ! 》 . Ο Πορθητής προς παραδειγματισμό τους τίμησε . ΔΕΝ ΠΑΡΑΔΌΘΗΚΑΝ !!! Αποχώρησαν συντεταγμένοι με προστασία  Έν μέσω χαλασμού ... Με τα όπλα , τους τραυματίες και το καράβι τους ! Αυτοί ήταν οι τελευταίοι υπερασπιστές της Πόλης ! Οι μόνοι που γλίτωσαν . Άφησαν στην Μονή Βατοπεδίου τους τραυματίες να τους φροντίσουν ... Ο τραυματίας " Γραμματικός " έγινε μοναχός , έγραψε και φυλάγεται στην Μονή το χρονικό :  《 Οι Τελευταίοι Υπερασπιστές της Πόλης 》 . Έτσι διασώθηκε αλλά αποσιωποιήθηκε αντί ν' αναδειχθεί αυτή η Ιστορική Μαρτυρία ! Όταν επέστρεψαν διαδόθηκε ο Θρήνος ... Και οι Κρητικοί σ' ένδειξη πένθους φόρεσαν για πάντα μαύρο μαντήλι με κρόσσια να συμβολίζουν ως σήμερα τα δάκρυα για την ΆΛΩΣΗ ! Αυτός ο συμβολισμός νίκησε για 567 χρόνια . Τον χρόνο ... την μόδα ... και συνεχίζεται ! Και όπως δείχνει σε πείσμα των καιρών ...  Θα συνεχιστεί και απο τα εγγόνια ... των εγγονιών μας ! Δεν έβγαλα ποτέ το κεφαλομάντηλο από τότε που το 'βαλα για πρώτη φορά ! Κάθε πρωί το ψηλαφίσω με σεβασμό . " ΠΟΛΎΤΙΜΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΆΣ " Κάθε βράδυ που τ' αποχωρίζομαι γίνεται ο συνδετικός μου κρίκος με την ευθύνη ...  ΤΌΤΕ το ΙΕΡΌ ΧΡΈΟΣ ΞΥΠΝΆ ! και ΠΡΟΣΤΆΖΕΙ : 《 ΕΥΘΥΝΌΜΑΣΤΕ 》 !