Η μόνη γυναίκα που αγάπησε : « Η σκέψη μου θα περνά τα βουνά και τις
θάλασσες που μας χωρίζουν και θα σε συντροφεύει, όπως συντροφεύουν και
εμένα όλα όσα μου στέλνεις και εσύ.
Κλείνω τα μάτια μου και προσπαθώ να αναπλάσω τους ήχους τις νύχτες κοντά
στο τζάκι να παίζεις στο πιάνο τα μουσικά κομμάτια που αγαπούσα … Μην
ξαναπαίξεις όμως τη «Σονάτα του αποχαιρετισμού», πού ξέρεις τι μας
επιφυλάσσει το μέλλον… Και μην ξεχνάς. Κανένας ποτέ δεν θα πάρει τη
θέση που κατέχεις μέσα στην καρδιά μου…».
Ρωξάνδρα Στούρτζα, ο πατέρας πάμπλουτος Έλληνας από το Ιάσιο και η μητέρα κόρη του ηγεμόνα της Μολδαβίας, κυρία επί των τιμών της Τσαρίνας Ελισάβετ. Η οικογένεια της παρέθετε στο μέγαρο τους στην Πετρούπολη, δύο γεύματα την εβδομάδα, στα οποία βρισκόταν και ο Καποδίστριας φρεσκο-διορισμένος στο Υπουργείο Εξωτερικών. Η Ρωξάνδρα ερωτεύθηκε αμέσως το νεαρό διπλωμάτη με τη μελαγχολική έκφραση «ανήκει στους σπάνιους ανθρώπους, των οποίων η γνωριμία αποτελεί σταθμό στη ζωή εκείνων που τον γνωρίζουν», επί τρία ολόκληρα χρόνια η φιλία τους γινόταν βαθύτερη.
Φανατικός εχθρός του ο Καγκελάριος της Αυστρίας Μέττερνιχ που επιδιώκει πάση θυσία να διατηρηθούν οι μοναρχίες και το στάτους κβο της Ευρώπης, κάθε επαναστατική κίνηση για αυτοδιάθεση των λαών την θεωρούσε τρομοκρατική, ο Βασιλιάς της Αγγλίας άφησε να τον περιμένει στην Πινακοθήκη από το πρωί μέχρι το απόγευμα και τον υποδέχθηκε υποτιμητικά με την κυνηγετική του στολή, ο αόρατος ηγέτης του φιλελληνισμού στην Ευρώπη, σε αλληλογραφία της εποχής, η Ελληνική Επανάσταση χαρακτηρίζεται ως « Κίνημα του Καποδίστρια», εάν ήθελε η Ιερή Συμμαχία θα την είχε καταπνίξει, κράτησε ουδετερότητα χάρις στις δικές του μαεστρικές διπλωματικές ενέργειες. Το φθινόπωρο του 1814, στη Βιέννη στο περίφημο Συνέδριο για την τύχη της μετα-Ναπολεόντειας Ευρώπης, γράφτηκε ο επίλογος της ανεκπλήρωτης αγάπης, συμφωνία να μείνουν πάντα φίλοι, εκείνος τη βεβαίωσε ότι δεν θα παντρευόταν ποτέ άλλη γυναίκα, η απόφαση του οριστική να εγκαταλείψει τη Ρωσία και να αφιερώσει τη ζωή του στην πατρίδα του, εκείνη παντρεύτηκε ένα Κόμη ξάδελφο της Τσαρίνας, μια «απόφαση αβάσταχτης θυσίας», άνθρωπο που δεν αγάπησε ποτέ, παιδιά δεν απέκτησαν μαζί.
Έρχεται στην Ελλάδα και γίνεται ο μόνος που παρέλαβε χάος και έφτιαξε κράτος στην πράξη και όχι στα λόγια. Φτιάχνει τακτικό στρατό, θέτει τον στόλο στην δικαιοδοσία της κυβέρνησης, μέχρι τότε τα πλοία ήταν ιδιοκτησία των καραβοκύρηδων, ίδρυσε την Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων, κατέστειλε την πειρατεία, ίδρυσε το Εθνικό Νομισματοκοπείο και καθιέρωσε τον φοίνικα ως εθνικό νόμισμα, ακόμα τότε κυκλοφορούσε το Τουρκικό γρόσι, οργάνωσε την πρώτη στατιστική υπηρεσία που διενήργησε την πρώτη απογραφή, ίδρυσε την εκκλησιαστική σχολή στον Πόρο, το Ορφανοτροφείο και το πρώτο Αρχαιολογικό Μουσείο στην Αίγινα, εφάρμοσε την πρακτική της καραντίνας των κοινοτήτων που πλήττονταν από τις επιδημίες τύφου, ελονοσίας κλπ. Θρυλική η εισαγωγή της καλλιέργειας της πατάτας. Διέταξε να αποθέσουν ένα φορτίο στο λιμάνι του Ναυπλίου και προέτρεψε τον καθένα να πάρει όσες θέλει. Όλοι αδιαφόρησαν. Τότε, τοποθέτησε φρουρούς στο φορτίο και αμέσως οι φήμες εξαπλώθηκαν στην πόλη ότι κάτι το πολύτιμο θα περιέχει. Άρχισαν σιγά-σιγά να τις κλέβουν κάτω από τη μύτη των φρουρών (που έκαναν τα στραβά μάτια) και στο τέλος έκαναν όλες φτερά για να γίνει η πατάτα βασικό μέρος της καθημερινής μας διατροφής.
Κυβέρνησε πράγματι αυταρχικά, λες που υπήρχε άλλος τρόπος, δεν εμπιστευόταν κανέναν παρά μόνο συγγενείς και φίλους Κερκυραίους, σύνταγμα δεν υπήρχε, στις διαμαρτυρίες απαντούσε «πρώτα δίνεις ψωμί σε αυτόν που πεινάει και μετά πολιτικά δικαιώματα» αφαίρεσε προνόμια από τους κοτζαμπάσησες, ήρθε σε σύγκρουση με τους Άγγλους για τα σύνορα του νεοσύστατου κράτους που αυτός ήθελε να περιλαμβάνει και την Αιτωλοακαρνανία.
Ο ιδεολόγος αριστοκράτης ξεκίνησε ως γιατρός στην Κέρκυρα που στις επισκέψεις κατ’ οικον έβαζε διακριτικά κάτω από το μαξιλάρι του ασθενή χρήματα για τα φάρμακα, ως κυβερνήτης αρνήθηκε μισθό, επίσης αρνήθηκε την μεγάλη χρηματική αποζημίωση από τον Τσάρο όταν έφυγε από το Υπουργείο Εξωτερικών για να μην κατηγορηθεί ότι στο εξής θα μεροληπτεί υπέρ της Ρωσίας. Στην πρώτη περιοδεία του μετά την άφιξη του, στην Κόρινθο, ο λαός που είχε συγκεντρωθεί ζητωκραύγαζε όχι μόλις είδε τον Καποδίστρια ντυμένο πολύ απλά και κάτισχνο από την ταλαιπωρία αλλά τον ταχυδρομικό διανομέα ονόματι Καρδαρά που ήταν ντυμένος με βελούδινη, χρυσοκέντητη στολή. Ο Κολοκοτρώνης δεν άντεξε και του μίλησε «Και τι θέλεις να κάμνω Θεοδωράκη;» «Η εξοχότης σου να ενδυθεί την κυβερνητική του στολή», έτσι ο Καποδίστριας οδηγήθηκε σε ένα κοντινό χάνι και φόρεσε τη δεύτερη στολή του που ήταν χειρότερη από την πρώτη!
Για τον ακέραιο χαρακτήρα του, ο κορυφαίος φιλόσοφος Γκαίτε γράφει «Ο Καποδίστριας πίστευε ότι θα μπορούσε να κάνει όλους τους ανθρώπους τόσο τίμιους όσο τίμιος ήταν και ο ίδιος» προσθέτει όμως προφητικά «Θα σας αποκαλύψω ένα μυστικό, που θα φανερωθεί αργά ή γρήγορα. Ο Καποδίστριας δεν θα κυβερνά πολύν καιρό ακόμα την Ελλάδα επειδή του λείπει μια ιδιότητα απαραίτητη: δεν είναι στρατιώτης. Δεν έχουμε κανένα παράδειγμα όπου ένας άνθρωπος γραφείου να μπόρεσε να υποτάξει στρατηγούς. Ο Καποδίστριας δεν θα κατέχει για πολύν καιρό το αξίωμά του• είναι στη φύση των πραγμάτων και θα συμβεί αναγκαστικά»,
Το τελευταίο γράμμα λίγες μόνον ημέρες πριν από τη δολοφονία του γραμμένο στα γαλλικά, προαισθανόμενος τη μοίρα του. «Αγαπητή μου Ρωξάνδρα, μη με ξεχνάς ποτέ στις προσευχές σου, τις έχω ανάγκη! Θέρμαινε και ενίσχυε με αυτές τη θέση που κατέχω στη σκέψη σου και στην καρδιά σου…Αν ημπορούσα να σου ειπώ πόσο θα ήθελα να σε είχα κοντά μου, πόσο νοιώθω την απουσία σου, ιδιαίτερα τώρα που με κυκλώνουν τόσες αγωνίες. Αραγε πότε θα ξανασυναντηθούμε;», την ώρα που το διάβαζε εκείνος ήταν ήδη νεκρός. Η απάντηση της «... Θεέ μου, πώς θα ήταν δυνατόν να μη θερμαίνω, αυτή τη θέση που δεν μπόρεσε και δεν θα μπορέσει ποτέ τίποτα στη ζωή μου να την αλλάξει;…. Αγωνιώ όμως για σας…η σκέψη ότι ημπορεί κάποιος να σας κάνει κακό με αναστατώνει, μου βουρκώνει τα μάτια, μου συνθλίβει την ψυχή. Τις περισσότερες ώρες στέκω ή μπροστά στις εικόνες του Χριστού και της Παναγίας και τους ικετεύω να σας προφυλάξουν ή μπροστά στην προσωπογραφία σας, όπου σας μιλώ με τις ώρες και νιώθω ότι μου απαντάτε…».
Η τραγική είδηση έφθασε στην Οδησσό, όπου βρισκόταν η Ρωξάνδρα μετά από δύο μήνες. Στο άκουσμα της, έπεσε κάτω λιπόθυμη « πέθανε ο ευγενέστερος άνθρωπος στην γη, μαζί με αυτόν πέθανα και εγώ!. Ο Γκαίτε στο άκουσμα της είδησης κραυγάζει « από σήμερα, παύω να είμαι Φιλέλλην….». Αντίθετα, η εφημερίδα της Ύδρας «Απόλλων», πολιτικό όργανο του Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου 10 μέρες μετά την δολοφονία θα κυκλοφορήσει το τελευταίο φύλλο της με τίτλο: «Παύομεν την έκδοσιν της εφημερίδος μας, επειδή απολαύσαμεν τον σκοπόν μας - ο τύραννος δεν υπάρχει πλέον».
Το όραμα του για την Ελλάδα « Πρέπει η Ελλάς να κηρυχθεί ομοφώνως δια των Μεγάλεων Δυνάμεων χώρα αφιερωμένη αποκλειστικά και μόνο εις τας Επιστήμας και την διαφώτιση του ανθρώπινου γένους, το έδαφος της να κηρυχθεί εκ των έξω απρόσβλητο, εσωτερικά δε να κρατηθεί μακράν πάσης ξένης αναμίξεως….. τέλος οφείλει η Ελλάς να κηρυχθεί δια όλη την ανθρωπότητα κράτος Ιερόν, κέντρο εκπαιδεύσεως όλων των Εθνών!
Φωτο 3. Ο τάφος του, απλός όπως έζησε, στην Ιερά Μονή Παναγιάς Πλατυτέρας στην Κέρκυρα, οι οπαδοί του τον είχαν ανακηρύξει « Άγιο» και περίμεναν ότι όπου να `ναι θα αναστηθεί!
Φωτο 4. Ο Καποδίστριας είχε κάνει ειδική παραγγελία ένα δαχτυλίδι που έδειχνε μια πεταλούδα να καίγεται στις φλόγες, σύμβολο ανεκπλήρωτου έρωτα!. Η Ρωξάνδρα το φορούσε μέχρι τον θάνατο της, αποτυπώθηκε με ακρίβεια από τον Ηλία Λαλαούνη!
φωτο 1. Η προτομή του στην Λωζάννη, ένα Σύνταγμα τους έφτιαξε και τον έχουν Εθνικό Ήρωα της Ελβετίας, εμείς…. Το όραμα του να γίνει η Ελλάδα χώρα ουδέτερη, ειρηνική, χώρα πολιτισμού, κράτος Ιερόν για όλη την ανθρωπότητα, σαν σήμερα τα ξημερώματα στις 5.35 το πρωί πνίγεται στο αίμα, μετά ακολούθησαν 7 πόλεμοι (2 Ελληνο-Τουρκικοί, 2 Βαλκανικοί, 2 Παγκόσμιοι, Κριμαϊκός), 3 εμφύλιοι ( 1831-33, 1916-17, 1944-49) και 6 πτωχεύσεις (1844, 1893, 1922, 1932, 1943, 2009 !)
" Περισσότερο φοβάμαι τα δικά μας λάθη παρά τα σχέδια των εχθρών ", Θουκυδίδης Α 144, 1
Ρωξάνδρα Στούρτζα, ο πατέρας πάμπλουτος Έλληνας από το Ιάσιο και η μητέρα κόρη του ηγεμόνα της Μολδαβίας, κυρία επί των τιμών της Τσαρίνας Ελισάβετ. Η οικογένεια της παρέθετε στο μέγαρο τους στην Πετρούπολη, δύο γεύματα την εβδομάδα, στα οποία βρισκόταν και ο Καποδίστριας φρεσκο-διορισμένος στο Υπουργείο Εξωτερικών. Η Ρωξάνδρα ερωτεύθηκε αμέσως το νεαρό διπλωμάτη με τη μελαγχολική έκφραση «ανήκει στους σπάνιους ανθρώπους, των οποίων η γνωριμία αποτελεί σταθμό στη ζωή εκείνων που τον γνωρίζουν», επί τρία ολόκληρα χρόνια η φιλία τους γινόταν βαθύτερη.
Φανατικός εχθρός του ο Καγκελάριος της Αυστρίας Μέττερνιχ που επιδιώκει πάση θυσία να διατηρηθούν οι μοναρχίες και το στάτους κβο της Ευρώπης, κάθε επαναστατική κίνηση για αυτοδιάθεση των λαών την θεωρούσε τρομοκρατική, ο Βασιλιάς της Αγγλίας άφησε να τον περιμένει στην Πινακοθήκη από το πρωί μέχρι το απόγευμα και τον υποδέχθηκε υποτιμητικά με την κυνηγετική του στολή, ο αόρατος ηγέτης του φιλελληνισμού στην Ευρώπη, σε αλληλογραφία της εποχής, η Ελληνική Επανάσταση χαρακτηρίζεται ως « Κίνημα του Καποδίστρια», εάν ήθελε η Ιερή Συμμαχία θα την είχε καταπνίξει, κράτησε ουδετερότητα χάρις στις δικές του μαεστρικές διπλωματικές ενέργειες. Το φθινόπωρο του 1814, στη Βιέννη στο περίφημο Συνέδριο για την τύχη της μετα-Ναπολεόντειας Ευρώπης, γράφτηκε ο επίλογος της ανεκπλήρωτης αγάπης, συμφωνία να μείνουν πάντα φίλοι, εκείνος τη βεβαίωσε ότι δεν θα παντρευόταν ποτέ άλλη γυναίκα, η απόφαση του οριστική να εγκαταλείψει τη Ρωσία και να αφιερώσει τη ζωή του στην πατρίδα του, εκείνη παντρεύτηκε ένα Κόμη ξάδελφο της Τσαρίνας, μια «απόφαση αβάσταχτης θυσίας», άνθρωπο που δεν αγάπησε ποτέ, παιδιά δεν απέκτησαν μαζί.
Έρχεται στην Ελλάδα και γίνεται ο μόνος που παρέλαβε χάος και έφτιαξε κράτος στην πράξη και όχι στα λόγια. Φτιάχνει τακτικό στρατό, θέτει τον στόλο στην δικαιοδοσία της κυβέρνησης, μέχρι τότε τα πλοία ήταν ιδιοκτησία των καραβοκύρηδων, ίδρυσε την Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων, κατέστειλε την πειρατεία, ίδρυσε το Εθνικό Νομισματοκοπείο και καθιέρωσε τον φοίνικα ως εθνικό νόμισμα, ακόμα τότε κυκλοφορούσε το Τουρκικό γρόσι, οργάνωσε την πρώτη στατιστική υπηρεσία που διενήργησε την πρώτη απογραφή, ίδρυσε την εκκλησιαστική σχολή στον Πόρο, το Ορφανοτροφείο και το πρώτο Αρχαιολογικό Μουσείο στην Αίγινα, εφάρμοσε την πρακτική της καραντίνας των κοινοτήτων που πλήττονταν από τις επιδημίες τύφου, ελονοσίας κλπ. Θρυλική η εισαγωγή της καλλιέργειας της πατάτας. Διέταξε να αποθέσουν ένα φορτίο στο λιμάνι του Ναυπλίου και προέτρεψε τον καθένα να πάρει όσες θέλει. Όλοι αδιαφόρησαν. Τότε, τοποθέτησε φρουρούς στο φορτίο και αμέσως οι φήμες εξαπλώθηκαν στην πόλη ότι κάτι το πολύτιμο θα περιέχει. Άρχισαν σιγά-σιγά να τις κλέβουν κάτω από τη μύτη των φρουρών (που έκαναν τα στραβά μάτια) και στο τέλος έκαναν όλες φτερά για να γίνει η πατάτα βασικό μέρος της καθημερινής μας διατροφής.
Κυβέρνησε πράγματι αυταρχικά, λες που υπήρχε άλλος τρόπος, δεν εμπιστευόταν κανέναν παρά μόνο συγγενείς και φίλους Κερκυραίους, σύνταγμα δεν υπήρχε, στις διαμαρτυρίες απαντούσε «πρώτα δίνεις ψωμί σε αυτόν που πεινάει και μετά πολιτικά δικαιώματα» αφαίρεσε προνόμια από τους κοτζαμπάσησες, ήρθε σε σύγκρουση με τους Άγγλους για τα σύνορα του νεοσύστατου κράτους που αυτός ήθελε να περιλαμβάνει και την Αιτωλοακαρνανία.
Ο ιδεολόγος αριστοκράτης ξεκίνησε ως γιατρός στην Κέρκυρα που στις επισκέψεις κατ’ οικον έβαζε διακριτικά κάτω από το μαξιλάρι του ασθενή χρήματα για τα φάρμακα, ως κυβερνήτης αρνήθηκε μισθό, επίσης αρνήθηκε την μεγάλη χρηματική αποζημίωση από τον Τσάρο όταν έφυγε από το Υπουργείο Εξωτερικών για να μην κατηγορηθεί ότι στο εξής θα μεροληπτεί υπέρ της Ρωσίας. Στην πρώτη περιοδεία του μετά την άφιξη του, στην Κόρινθο, ο λαός που είχε συγκεντρωθεί ζητωκραύγαζε όχι μόλις είδε τον Καποδίστρια ντυμένο πολύ απλά και κάτισχνο από την ταλαιπωρία αλλά τον ταχυδρομικό διανομέα ονόματι Καρδαρά που ήταν ντυμένος με βελούδινη, χρυσοκέντητη στολή. Ο Κολοκοτρώνης δεν άντεξε και του μίλησε «Και τι θέλεις να κάμνω Θεοδωράκη;» «Η εξοχότης σου να ενδυθεί την κυβερνητική του στολή», έτσι ο Καποδίστριας οδηγήθηκε σε ένα κοντινό χάνι και φόρεσε τη δεύτερη στολή του που ήταν χειρότερη από την πρώτη!
Για τον ακέραιο χαρακτήρα του, ο κορυφαίος φιλόσοφος Γκαίτε γράφει «Ο Καποδίστριας πίστευε ότι θα μπορούσε να κάνει όλους τους ανθρώπους τόσο τίμιους όσο τίμιος ήταν και ο ίδιος» προσθέτει όμως προφητικά «Θα σας αποκαλύψω ένα μυστικό, που θα φανερωθεί αργά ή γρήγορα. Ο Καποδίστριας δεν θα κυβερνά πολύν καιρό ακόμα την Ελλάδα επειδή του λείπει μια ιδιότητα απαραίτητη: δεν είναι στρατιώτης. Δεν έχουμε κανένα παράδειγμα όπου ένας άνθρωπος γραφείου να μπόρεσε να υποτάξει στρατηγούς. Ο Καποδίστριας δεν θα κατέχει για πολύν καιρό το αξίωμά του• είναι στη φύση των πραγμάτων και θα συμβεί αναγκαστικά»,
Το τελευταίο γράμμα λίγες μόνον ημέρες πριν από τη δολοφονία του γραμμένο στα γαλλικά, προαισθανόμενος τη μοίρα του. «Αγαπητή μου Ρωξάνδρα, μη με ξεχνάς ποτέ στις προσευχές σου, τις έχω ανάγκη! Θέρμαινε και ενίσχυε με αυτές τη θέση που κατέχω στη σκέψη σου και στην καρδιά σου…Αν ημπορούσα να σου ειπώ πόσο θα ήθελα να σε είχα κοντά μου, πόσο νοιώθω την απουσία σου, ιδιαίτερα τώρα που με κυκλώνουν τόσες αγωνίες. Αραγε πότε θα ξανασυναντηθούμε;», την ώρα που το διάβαζε εκείνος ήταν ήδη νεκρός. Η απάντηση της «... Θεέ μου, πώς θα ήταν δυνατόν να μη θερμαίνω, αυτή τη θέση που δεν μπόρεσε και δεν θα μπορέσει ποτέ τίποτα στη ζωή μου να την αλλάξει;…. Αγωνιώ όμως για σας…η σκέψη ότι ημπορεί κάποιος να σας κάνει κακό με αναστατώνει, μου βουρκώνει τα μάτια, μου συνθλίβει την ψυχή. Τις περισσότερες ώρες στέκω ή μπροστά στις εικόνες του Χριστού και της Παναγίας και τους ικετεύω να σας προφυλάξουν ή μπροστά στην προσωπογραφία σας, όπου σας μιλώ με τις ώρες και νιώθω ότι μου απαντάτε…».
Η τραγική είδηση έφθασε στην Οδησσό, όπου βρισκόταν η Ρωξάνδρα μετά από δύο μήνες. Στο άκουσμα της, έπεσε κάτω λιπόθυμη « πέθανε ο ευγενέστερος άνθρωπος στην γη, μαζί με αυτόν πέθανα και εγώ!. Ο Γκαίτε στο άκουσμα της είδησης κραυγάζει « από σήμερα, παύω να είμαι Φιλέλλην….». Αντίθετα, η εφημερίδα της Ύδρας «Απόλλων», πολιτικό όργανο του Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου 10 μέρες μετά την δολοφονία θα κυκλοφορήσει το τελευταίο φύλλο της με τίτλο: «Παύομεν την έκδοσιν της εφημερίδος μας, επειδή απολαύσαμεν τον σκοπόν μας - ο τύραννος δεν υπάρχει πλέον».
Το όραμα του για την Ελλάδα « Πρέπει η Ελλάς να κηρυχθεί ομοφώνως δια των Μεγάλεων Δυνάμεων χώρα αφιερωμένη αποκλειστικά και μόνο εις τας Επιστήμας και την διαφώτιση του ανθρώπινου γένους, το έδαφος της να κηρυχθεί εκ των έξω απρόσβλητο, εσωτερικά δε να κρατηθεί μακράν πάσης ξένης αναμίξεως….. τέλος οφείλει η Ελλάς να κηρυχθεί δια όλη την ανθρωπότητα κράτος Ιερόν, κέντρο εκπαιδεύσεως όλων των Εθνών!
Φωτο 3. Ο τάφος του, απλός όπως έζησε, στην Ιερά Μονή Παναγιάς Πλατυτέρας στην Κέρκυρα, οι οπαδοί του τον είχαν ανακηρύξει « Άγιο» και περίμεναν ότι όπου να `ναι θα αναστηθεί!
Φωτο 4. Ο Καποδίστριας είχε κάνει ειδική παραγγελία ένα δαχτυλίδι που έδειχνε μια πεταλούδα να καίγεται στις φλόγες, σύμβολο ανεκπλήρωτου έρωτα!. Η Ρωξάνδρα το φορούσε μέχρι τον θάνατο της, αποτυπώθηκε με ακρίβεια από τον Ηλία Λαλαούνη!
φωτο 1. Η προτομή του στην Λωζάννη, ένα Σύνταγμα τους έφτιαξε και τον έχουν Εθνικό Ήρωα της Ελβετίας, εμείς…. Το όραμα του να γίνει η Ελλάδα χώρα ουδέτερη, ειρηνική, χώρα πολιτισμού, κράτος Ιερόν για όλη την ανθρωπότητα, σαν σήμερα τα ξημερώματα στις 5.35 το πρωί πνίγεται στο αίμα, μετά ακολούθησαν 7 πόλεμοι (2 Ελληνο-Τουρκικοί, 2 Βαλκανικοί, 2 Παγκόσμιοι, Κριμαϊκός), 3 εμφύλιοι ( 1831-33, 1916-17, 1944-49) και 6 πτωχεύσεις (1844, 1893, 1922, 1932, 1943, 2009 !)
" Περισσότερο φοβάμαι τα δικά μας λάθη παρά τα σχέδια των εχθρών ", Θουκυδίδης Α 144, 1